Endometriozis ve endometrioma (Çikolata kisti), birbiriyle ilişkili ancak farklı kavramlardır. Endometriozis, rahim iç tabakasına (endometriyum) benzeyen dokunun rahim dışında büyümesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Endometrioma ise endometriozisin bir komplikasyonu olarak ortaya çıkabilen bir tür yumurtalık kistidir.

Endometriozis Nedir?

  • Endometriozis, rahim iç dokusuna benzeyen dokuların yumurtalıklar, fallop tüpleri, mesane, bağırsaklar gibi pelvik organlarda büyümesiyle karakterize bir hastalıktır.
  • Bu doku her adet döngüsünde hormonal değişimlere tepki verir, kanama yapar, ancak rahim dışında olduğu için bu kan dışarı atılamaz. Bu durum, iltihaplanma, yapışıklıklar ve ağrıya neden olabilir.

Endometrioma Nedir?

  • Endometrioma, endometriozisin yumurtalıklarda neden olduğu bir tür kisttir.
  • Çikolata kisti olarak da bilinir; çünkü kistin içi koyu, kahverengi bir sıvıyla doludur. Bu sıvı, adet döngüsü sırasında biriken ve boşalamayan kan birikimidir.
  • Endometrioma genellikle endometriozisli kadınlarda görülür ve kısırlık (infertilite) ile ilişkilendirilebilir.

Endometrioma Belirtileri

  • Pelvik ağrı (özellikle adet dönemlerinde artan).
  • Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni).
  • Adet düzensizlikleri.
  • İnfertilite (çocuk sahibi olamama).
  • Yumurtalık üzerinde baskı hissi.

Endometrioma ve Endometriozis Arasındaki İlişki

  • Endometrioma, endometriozisin ilerlemiş bir formu olarak kabul edilir.
  • Yumurtalıklarda endometriotik dokunun büyümesi sonucu oluşur.
  • Endometrioma varlığı, endometriozisin şiddetinin (Evre 3 veya 4) bir göstergesi olabilir.

Endometrioma Tedavisi

Endometrioma tedavisi, kişinin yaşına, kistin boyutuna, semptomların şiddetine ve doğurganlık planlarına bağlıdır.

  1. Medikal Tedavi:
    • Hormon tedavisi:
      • Doğum kontrol hapları, progestinler, GnRH agonistleri ile hormon seviyeleri düzenlenerek kistin büyümesi durdurulabilir.
    • Ağrı kesiciler (NSAID’ler) semptomları hafifletmek için kullanılır.
  1. Cerrahi Tedavi:
    • Laparoskopi: Minimal invaziv yöntemle endometriomanın çıkarılması.
    • Çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda, cerrahi tedavi yumurtalık rezervini koruyacak şekilde planlanır.
    • Büyük kistler veya komplikasyon riski varsa cerrahi tercih edilir.
  1. Doğurganlık Tedavisi:
    • Eğer endometrioma kısırlığa neden oluyorsa, tüp bebek (IVF) gibi yardımcı üreme teknikleri önerilebilir.

Tedaviye Yaklaşım ve İzlem

  • Endometriomanın büyüme oranı ve belirtilerinin şiddeti düzenli takip gerektirir.
  • Tedavi, genellikle multidisipliner bir ekip (jinekolog, ağrı uzmanı ve gerekiyorsa bir fertilite uzmanı) tarafından yönetilir.

Erken teşhis ve uygun tedaviyle hem semptomların hafifletilmesi hem de doğurganlığın korunması mümkün olabilir. Endometriozis veya endometrioma şüphesi olan kadınların bir uzmanla görüşmesi önerilir.