Over Kisti
Over Kisti (Yumurtalık Kisti), yumurtalık üzerinde oluşan sıvı dolu keseciklerdir. Çoğu zaman benign (iyi huylu) olan bu kistler, genellikle kadınların üreme çağlarında görülür ve genellikle belirgin bir semptom vermezler. Ancak bazı durumlarda kistler büyüyebilir, patlayabilir veya diğer komplikasyonlara yol açabilir.
Over Kisti Çeşitleri:
- Fizyolojik Kistler (Fonksiyonel Kistler):
-
- Foliküler Kistler: Yumurtalık, yumurta hücresini içeren bir folikül oluşturur. Eğer bu folikül yumurtlamazsa, kist haline gelir. Genellikle zararsızdır ve kendi kendine kaybolur.
- Luteal Kistler (Korpus Luteum Kisti): Yumurtlama sonrası oluşan korpus luteum yapısının içinde sıvı birikmesiyle meydana gelir. Bu kistler de genellikle iyi huyludur ve birkaç hafta içinde kaybolur.
- Endometrioid Kistler: Endometriozis hastalığına bağlı olarak gelişir. Rahim içi dokusunun yumurtalık üzerinde büyümesi sonucu kanama ve sıvı birikmesiyle oluşan kistlerdir. Genellikle ağrılıdır ve kısırlıkla ilişkilendirilebilir.
- Dermoid Kistler: Yumurtalıklar içinde saç, diş veya diğer dokuların bulunduğu kistlerdir. Bunlar genellikle doğuştan gelir ve bazen cerrahi müdahale gerektirebilir.
- Seröz ve Müköz Kistler: Seröz kistler, sıvı dolu kesecikler olup, yumurtalıkların dış kısmında gelişebilir. Müköz kistler ise sümüksü bir sıvı içerir. Bu tür kistler daha nadir görülür ve bazen kanserle ilişkilendirilebilir.
Over Kisti Belirtileri:
Çoğu over kisti belirti vermez, ancak büyüdükçe veya komplikasyonlar geliştikçe belirtiler görülebilir:
- Karın veya Pelvik Ağrı: Kist büyüdüğünde ağrıya yol açabilir. Özellikle kist patladığında, aniden şiddetli ağrı ortaya çıkabilir.
- Adet Düzensizlikleri: Kistler, adet döngüsünü etkileyebilir, bu da düzensiz kanamalara yol açabilir.
- Şişkinlik ve Hazımsızlık: Kistlerin büyümesi, karın bölgesinde şişkinlik veya dolgunluk hissi oluşturabilir.
- Cinsel İlişkide Ağrı: Büyük kistler bazen cinsel ilişki sırasında ağrıya neden olabilir.
- Ağır Kanama: Kistler bazen adet döneminde aşırı kanamaya yol açabilir.
Over Kisti Tanısı:
Over kisti tanısı genellikle şu yollarla konur:
- Fiziksel Muayene: Karın bölgesinde bir kitle veya şişlik hissedilebilir.
- Ultrasonografi: Yumurtalıkların iç yapısını görmek ve kistin boyutunu, şeklini değerlendirmek için genellikle transvajinal ultrason kullanılır.
- Kan Testleri: Kan testleri, kistin iyi huylu olup olmadığını değerlendirebilir. Örneğin, CA-125 gibi tümör belirteçleri, bazı kistler ve kanserler hakkında bilgi verebilir.
- Laparoskopi: Kistin tanısını ve içeriğini daha ayrıntılı incelemek için nadiren cerrahi bir prosedür yapılabilir.
Over Kisti Tedavisi:
Tedavi, kistin tipine, boyutuna, semptomlarına ve kadının yaşına bağlıdır. Çoğu kist, herhangi bir tedavi gerektirmeden kaybolur. Ancak daha büyük, semptomatik veya potansiyel olarak kanserli kistler için tedavi gerekebilir.
- Gözlem ve İzleme: Küçük ve semptomsuz kistler genellikle izlenir. Doktor, kistin büyümesini izlemek için birkaç hafta veya ayda bir ultrason önerilebilir.
- Hormonal Tedavi: Doğum kontrol hapları veya hormon tedavileri, kistlerin büyümesini engelleyebilir veya oluşumunu önleyebilir. Bu tedavi, özellikle fonksiyonel kistler için etkilidir.
- Cerrahi Müdahale: Kistin büyük olduğu, patlama riski taşıdığı veya ağrılı olduğu durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir.
- Laparoskopi: Kistin çıkarılması genellikle laparoskopik (kapalı) cerrahi yöntemle yapılır.
- Laparotomi: Daha büyük kistler veya komplikasyonlar söz konusuysa açık cerrahi işlem yapılabilir.
- Endometriozis veya Dermoid Kistlerinde Cerrahi: Endometrioid veya dermoid kistlerin tedavisi genellikle cerrahidir. Bu tür kistlerin tekrarlama riski olabilir, bu nedenle düzenli takip gereklidir.
Over Kisti ve Kısırlık:
Bazı over kistleri, kısırlığa neden olabilir, özellikle endometriozis veya polikistik over sendromu (PCOS) gibi durumlarla ilişkilendirilen kistler. Bu tür kistler, yumurtlamayı engelleyebilir ve doğurganlık üzerinde olumsuz etkiler yapabilir. Ancak çoğu kist, doğurganlık üzerinde ciddi bir etkisi olmadan tedavi edilebilir.
Over Kisti ve Kanser Riski:
Çoğu over kisti iyi huyludur, ancak bazı kist türleri, özellikle seröz ve müköz kistler, kanserle ilişkilendirilebilir. Bu nedenle, büyük kistler veya anormal sonuçlar gözlemlendiğinde daha ileri testler ve izlemeler yapılır. Kistlerin çoğu zaman zaman kendi kendine kaybolur ve kanser riski taşımaz.
Over kistleri genellikle iyi huyludur ve belirti vermez. Ancak büyük kistler veya komplikasyonlar durumunda tedavi gerekebilir. Düzenli jinekolojik muayeneler ve ultrasonlar, kistlerin erken tespiti için önemlidir. Kistin türü, boyutu ve semptomları doğrultusunda uygun tedavi yöntemleri belirlenebilir.